Παλιρροιογράφοι

Η στάθμη της θάλασσας είναι μια κρίσιμη μεταβλητή του θαλάσσιου περιβάλλοντος η οποία επηρεάζει σημαντικά τους πληθυσμούς που ζουν στις παράκτιες περιοχές. Η θαλάσσια στάθμη μεταβάλλεται  συνεχώς καθώς επηρεάζεται από τα παλιρροιακά σήματα, την ατμοσφαιρική πίεση, τις ανεμολογικές συνθήκες, τις αλλαγές θαλάσσιας θερμοκρασίας που επιδρούν στην πυκνότητα και τον όγκο του νερού, τις βροχοπτώσεις και τα νερά των ποταμών που εκβάλουν στην θάλασσα. Οι μακροχρόνιες μεταβολές που παρατηρούνται στην θαλάσσια στάθμη αντανακλούν τις μεταβολές που συντελούνται στο κλίμα της Γης.

Ο παλιρροιογράφος (tide gauge) είναι μια συσκευή που διαθέτει τα κατάλληλα όργανα για την συστηματική καταγραφή των μεταβολών της θαλάσσιας στάθμης. Οι καταγραφές της θαλάσσιας στάθμης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον προσδιορισμό των τάσεων της μέσης στάθμη της θάλασσας, τον προσδιορισμό των ακραίων φαινομένων (και τη σχέση τους με την κλιματική αλλαγή), τους υπολογισμούς της διάδοσης της παλίρροιας, τις εφαρμογές της γεωδεσίας, τις λιμενικές επιχειρήσεις και την πλοήγηση, καθώς και σε συστήματα προειδοποίησης σε περίπτωση ακραίων φαινομένων που σχετίζονται με την στάθμη της θάλασσας, όπως είναι τα τσουνάμι και κύματα καταιγίδας. Επίσης, τα δεδομένα αυτά είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για μια σειρά από παράκτιες δραστηριότητες, οι οποίες περιλαμβάνουν την ασφαλή πλοήγηση, την μελέτη της διάδοσης των ηχητικών σημάτων καθώς και τις προσπάθειες διατήρησης ή/και αποκατάστασης των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.

Οι παλιρροιογράφοι είναι από τα πλέον ιστορικά καταγραφικά όργανα, καθώς σε ορισμένες περιοχές, υπάρχουν συστηματικές καταγραφές της θαλάσσιας στάθμης ήδη από τις αρχές του 18ου αιώνα.  Οι πρώτες συσκευές ήταν απλές διαβαθμισμένες ράβδοι που τοποθετούνταν σε περιοχές όπου το στιγμιαίο ύψος της στάθμης της θάλασσας μπορούσε να διαβαστεί ανά πάσα στιγμή από κάποιον παρατηρητή. Οι αυτόματες καταγραφικές συσκευές εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1830 όταν άρχισαν να χρησιμοποιούνται αυτοκαταγραφικά συστήματα με μηχανικούς πλωτήρες και φρεάτια. Οι διαβαθμισμένες ράβδοι και οι μηχανικοί πλωτήρες ήταν τα κύρια μέσα μέτρησης της θαλάσσιας στάθμης για πάνω από 150 χρόνια και συνεχίζουν να λειτουργούν σε ορισμένες περιοχές ακόμα και σήμερα. Η εξέλιξη της τεχνολογίας οδήγησε στην δημιουργία μετρητών θαλάσσιας στάθμης που χρησιμοποιούν μικροεπεξεργαστές για τη συλλογή και επεξεργασία των δεδομένων. Ενώ οι παλαιότεροι σταθμοί χρησιμοποιούσαν μηχανικούς πλωτήρες και καταγραφείς, οι σύγχρονοι σταθμοί χρησιμοποιούν προηγμένα ακουστικά και ηλεκτρονικά συστήματα. Εκτός από την ακριβέστερη μέτρηση της θαλάσσιας στάθμης, οι σύγχρονοι σταθμοί μπορούν να καταγράψουν μια σειρά από πρόσθετες ωκεανογραφικές και μετεωρολογικές παραμέτρους, όπως την ταχύτητα και την κατεύθυνση του ανέμου, την θερμοκρασία του αέρα και του νερού, την βαρομετρική πίεση.

Δύο παλιρροιογράφοι σύγχρονης τεχνολογίας θα προστεθούν στο θαλάσσιο παρατηρητήριο του ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ στα πλαίσια της υλοποίησης του έργου HIMIOFOTS. Οι μεταβολές της θαλάσσιας στάθμης θα καταγράφονται με την χρήση αισθητήρων ραντάρ,  ενώ οι σταθμοί θα είναι επίσης εξοπλισμένοι με μετεωρολογικούς αισθητήρες και δέκτες GNSS για την παροχή υψηλής ακρίβειας δεδομένων προσδιορισμού θέσης. Οι τοποθεσίες εγκατάστασης των σταθμών θα αποφασιστούν μετά από διαβούλευση με τις ελληνικούς φορείς που συμβάλλουν στο εθνικό δίκτυο παρακολούθησης της θαλάσσιας στάθμης.